Mantar Ekonomisi, Krizler, Ucube Çocuk..

Türkiye kadar kendini tekrar etme geleneğini sürdüren bir ekonomi daha yoktur.. Onun için ne yazarsanız yazın güncelliğini maalesef asla kaybetmez.. Ülke ekonomisi hep bir "dejavu" yaşar.. Aşağıdaki yazı 2008 büyük dünya krizinden (Lehman Brothers 15 Eylül 2008 de battı) tam 5 ay önce kaleme alındığında dünya "güllük gülistanlık gösterilirken" kaleme alınmıştı.. Buyrun..

MANTAR EKONOMISI VE UCUBE COCUK

Isvicre, 20.4.2008

Iki gundur ne yazacagimi dusunuyorum. Kamuoyunun ekonomi hakkinda yazmami bekledigini biliyorum. Ama ekonominin neresinden baslayacagimi bilemiyorum.

Bugunlerde ekonominin bataga suruklendigini konusanlari yazili ve gorsel medyada gorup okudukca aklima Adnan Baser Kafaoglu’nun « Turk ekonomisi mantar gibidir , batmaz » sozu geliyor.

10 Agustos 1970 devaluasyonunu iyi hatirliyorum. Rahmetli babamin elindeki satilmayan butun emtia stoklari 8-9 Agustos’ta icerden haber alan bazi  tuccarlar tarafindan satin alinmis eline gecen paranin bir gecede %66 eridigini gorunce saskina donmustu.

Ekonominin rahatlamasiyla 12 Mart 1971’de darbe oldu.

24 Ocak 1980 kararlarina giden donemde artik bir « isadami » ydim. Doviz piyasasiyla tanismam o surecte basladi. Turkiye ayri bir dunyaydi. Sabit kur donemi hatta sabit parite donemi vardi. Dolarin diger paralar karsisindaki degeri Merkez Bankasinin aklina estikce is isten gectikten sonra 6 ayda yilda bir degisirdi.

24 Ocak’ta devaluasyonla beraber ulkenin yapisi da degisti.

Ekonominin yine rahatlamasiyla 12 Eylul 1980 de darbe oldu.

Genis kitleler faizle o donemde tanisti. Bankalarin yuzde 5’le para toplama donemi sona erdi. Aylik %10-12-15 gibi faizle paralar toplayan bankerler turedi. O faizlerle ekonominin gidemeyecegini gorunce butun sorun « Sermaye Piyasasinin kotu cocugu » Banker Kastelli namiyla maruf Cevdet Ozden’in sirtina yuklendi ve aslinda banka sertifikalariyla bankalara giden paralar halka uzun vadeye yayilarak ve faizsiz odendi.

1986’da Karakoyde kucuk bir handa komik bir borsa kuruldu. Enstrumana ac olan halk buraya da saldirdi. 1987’de Amerikadan ithal prenslerden birisi hazir olmayan piyasaya “ozellestirmeyi borsada yapacagini” mujdeleyiverdi. Borsa tepetaklak.

1994’te zahiri bir suru sebebi olan Kriz patladi. Dolar 14 liradan 42 liraya firladi. Tansu Ciller iktidarinin en buyuk icadi olan « 3 ayda %50 faizli super bono » lar ihrac edildi. Gecelik faizler yuzde 1600 lere ulasti.

2000 yilinda sebebi « anayasa kitapciginin firlatilmasi » olan  kriz patladi. Faizler bu kez %7000 lere dolar ise 600,000 liradan 1,770,000 liraya firladi.Amma, ekonomi batmadi…

Cunku MANTAR BATMAZ…

Oyuncular degisti.. Yerliler her iki krizde de oyundan ihrac edildi. Yabancilar oyuna girdi…

Yabancilar da estetik cerrahin yaptigi oneriyi yaptilar.

Bilirsiniz , kadin eli yuzu carpik ucube cocuguyla estetik doktora gitmis, “doktor bir care” demis… Doktor bir cocuga bir kadina bakmis.. “Soyunun” demis .. “Aman doktor cocuk tedavi olacak ben niye soyunuyorum”  .. Doktor cevap vermis “Bu duzelmez, yenisini yapacagiz”

Ne demek istedigimi onumuzdeki gunlerde sizlerle paylasacagim.

Nasrullah Ayan

Yazı bu kadar..

Bugün 2015 yılındayız.. Tam da 2008 krizinin 7. yıldönümü.. Bu yedi yılda ekonomi dışarıdaki Merkez Bankalarının bastığı paralarla idare etti.. Hastalık aynı ve maalesef tedavi de.. 2000-2001 krizine kadar baskı altında tutulan dolar nasıl 2001 de 0,60 kuruştan 1,80 liraya "piyasa tarafından" devalüe edildiyse 2013 e kadar maximum 1,80 lirayı gören dolar son iki yılda 3,06 liraya giderek adeta "idare edenlere" , "hadi kardeşim oynadığınız yeter" demiştir..

Peki sorun ne ? Dünyada basılan ve uluslararası "kabul edilebilen"paralar kendi ülkelerinde 0 a yakın hatta "eksi" faiz getirirken bizim gibi GNOÜ'de  %10 a yakın faizi alabilmektedirler.. Tam 13 yıl üretmeden "dolarınızı aynı kurdan hatta daha ucuza vereceğiz" deyip %10 faiz ödemek normal midir.. Bunun adı "gaz sıkışması"dır.. Sonunda patlar..

Özel sektör bu döviz borcundan ciddi hasar görecektir.. Hane halkı zaten bitiktir.. Borç altında kıvranmaktadır..

Yeni dönemde ucuzlayan lirayla (nerede duracağını bilemiyoruz) ucuzlayan Türkiye şirketleri, bankalar el değiştirecek yeni oyuncular sahneye çıkacaktır..

Kafaoğlu'nun deyişiyle "Türkiye ekonomi mantardır, batmaz yüzer".. 80 milyona yaklaşan nüfusuyla Türkiye çok iyi bir "pazardır"..

Hadi soyunun, bu ucube düzelmez, yenisini yapalım..